هوشمندی فناوری، یادگیری و عملکرد فناورانه؛ مطالعه موردی یک سازمان صنعتی دفاعی

صنایع نظامی و دفاعی به شدت فناوری‌محور بوده و ضرورت توجه به فرایند اثربخش مدیریت فناوری در آن‌ها مشهود است. از سوی دیگر، سرعت بالای تغییر و تحولات در محیط فناورانه، توانایی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در این حوزه را بدون درک شایسته از موقعیت حال و آینده فناوری، ناممکن ساخته است. در این راستا، بکارگیری ابزارهای کارآمد مدیریت و سیاست‌گذاری فناوری، الزامی اجتناب‌ناپذیر برای سازمان‌های فعال در صنایع دفاعی می‌باشد. هوشمندی فناوری به‌ عنوان یکی از مهمترین این ابزارها، فرایندی نظام ‌مند و یکپارچه متشکل از دریافت نیازهای فناورانه سازمان، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون این نیازها، و اشاعه و بکارگیری آگاهی منتج از این چرخه اطلاعاتی است. ادبیات نظری و تجربیات عملی سازمان‌های مختلفی که از فرایند هوشمندی فناوری بهره گرفته‌اند، حاکی از ارتقای سطح یادگیری فناورانه پرسنل و بهبود عملکرد سازمانی به خصوص در بُعد فناورانه است. در واقع این دو کارکرد، محل تجلّی نتایج حاصل از پیاده‌سازی فرایند هوشمندی فناوری در یک سازمان هستند. از این رو تحقیق حاضر به‌صورت کیفی و با هدف بررسی وضعیت فرایند هوشمندی فناوری و تأثیر آن بر متغیرهای یادگیری فناورانه و عملکرد فناورانه انجام می‌شود تا با آسیب‌شناسی فعالیت‌های مرتبط با این فرایند، گامی مؤثر جهت ارتقای یادگیری و عملکرد فناورانه برداشته باشد. در این راستا، یکی از سازمان‌های بزرگ فعال در صنایع دفاعی کشور که مأموریت محوری توسعه محصول و ارائه خدمات فنی در یکی از بخش‌های حیاتی این صنعت را دارا است، به‌ عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید و از ابزار مصاحبه نیمه‌ ساختاریافته جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز محقق استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق که با بکارگیری روش آنالیز تِم استخراج شد نشان می‌دهد که در حال حاضر، فرایند هوشمندی فناوری در سازمان مورد مطالعه گام‌های اولیه خود را سپری نموده و به بلوغ کافی جهت اثرگذاری بر سطح یادگیری و عملکرد سازمان نرسیده است. بر این اساس در بخش پایانی مقاله، راهکارهایی اجرایی به تفضیل مطابق با مراحل نُه‌گانه فرایند هوشمندی فناوری ارائه شده که لازم است توسط متولیان راه‌اندازی مرکز هوشمندی فناوری در سازمان مزبور مورد توجه باشند. علاوه بر این، پیشنهادهایی جهت انجام تحقیقات آتی در این زمینه مطرح شده است.